PRL – jak na ludową demokrację przystało – był krajem niedoboru. W sklepach brakowało niemal wszystkiego, a to, co się pojawiało, niekoniecznie spełniało najwyższe standardy. Może dlatego część ówczesnych klasyków dawno wyszła już z obiegu. Co można było kupić, ale już się nie da? Młody Polak, który przeniósłby się w czasie o kilka dekad wstecz, w peerelowskich sklepach i lokalach usługowych mógłby się poczuć bardzo zagubiony. Na próżno szukałby Coli, Pepsi, Fanty czy choćby Snickersa. Swoich podartych, wysłużonych dżinsów Levi’s nie byłby w stanie zastąpić nowymi. W zamian oferowano by mu jednak szereg rodzimych produktów o obco brzmiących nazwach. Reklama Towary te w książce Zapomniane słowa z PRL-u i nie tylko przypomina Franciszek Czekierda, od kilku dekad zajmujący się zbieraniem wychodzących z użytku określeń. Jakie wyroby królowały na sklepowych półkach? Oto kilka najpopularniejszych, o których dzisiaj mało kto już pamięta. Zapomniane produkty z czasów PRL-u Cytronada – żółty napój, przypominający lemoniadę. Opakowany w przezroczystą folię, którą trzeba było przebić załączoną słomką, by zaspokoić pragnienie. Szampan mleczny – o wdzięcznej nazwie „serwowit”. Produkt, który pojawiał się w latach 70. i 80. Był to lekko kwaskowaty, musujący sfermentowany napój mleczny, podobno zawierający śladowe ilości alkoholu. Sprzedawano go w butelkach o pojemności 0,25 litra. Oranżada w proszku – pomarańczowy proszek, który po rozpuszczeniu w wodzie zamieniał się w oranżadę. Sprzedawany w papierowych torebkach… i najczęściej spożywany przez dzieci na sucho. Wyrób czekoladopodobny – praktycznie jedyna dostępna pod koniec epoki peerelu „czekolada”. Kakao, na które brakowało dewiz, zastępowano tu tłuszczami roślinnymi. Z rzadka pojawia się na półkach sklepowych i dzisiaj. Wyroby czekoladopodobne wyglądały i smakowały „prawie” jak prawdziwa czekolada… Fot. SKopp, lic. CC BY-SA Marmolada na wagę – w latach 60. była powszechnie sprzedawana w sklepach spożywczych. Otrzymywano ją z przecierów owocowych, gotowanych na cukrze. Można było ją kupić w pięciokilowych drewnianych skrzynkach lub jeszcze większym walcowatym wiaderku. Butelka z zalakowanym korkiem – zwykle zawierająca napój alkoholowy, ale czasem także sok czy ocet. Zanim pojawiły się kapsle i zakrętki, butelki takie korkowano, a następnie oblewano czerwonym lakiem, na którym odciskano pieczęć monopolu spirytusowego. Obywatele Polski Ludowej często próbowali je otwierać bez korkociągu, uderzając dłonią w dno butelki. Rajtuzy prążkowane – element ubioru przeznaczony dla dzieci, wykonany z grubej bawełny. Rajtuzy często występowały w mało atrakcyjnym kolorze kawy z mlekiem. Franciszek Czekierda wspomina, że jego koleżanki ich nienawidziły. Może dobrze, że pod koniec lat 60. ta „ozdoba” damskich nóg zniknęła ze sklepów. Pocztówka dźwiękowa – hit sprzedaży wśród młodzieży, „uboga krewna płyty gramofonowej” – jak pisze Czekierda. Z jednej strony znajdowała się kartonowa pocztówka, a z drugiej – wyżłobione rowki na folii. Przystępna cena sprawiała, że młodzi chętnie wysyłali sobie przeboje Maryli Rodowicz, Beatlesów czy Toma Jonesa. Pocztówkę dźwiękową można było odtworzyć na przykład na gramofonie Bambino. Fot. Wojciech Pysz, lic. CC BY-SA Chusteczka materiałowa – powszechnie używana, zanim nie pojawiły się chusteczki jednorazowe. Przetrwała do dzisiaj, ale pełni już niemal wyłącznie funkcję ozdobną. Polskie dżinsy – czyli tak zwane „szariki” lub „odry”, szyte w Zakładach Przemysłu Odzieżowego w Szczecinie. Wykonywano je z mocno wybielanej tkaniny bawełnianej z różnymi domieszkami. Miały charakterystyczny, marmurkowy deseń. Co więksi modnisie odrywali z nich polskie metki, by ukryć „wstydliwe” pochodzenie… Fibrowa walizka – wykonana z tworzywa, powstałego po sprasowaniu papieru bawełnianego lub celulozy, nasyconej chlorkiem cynku, i wzmocniona metalowymi okuciami. Występowała w różnych wielkościach, najczęściej w kolorze brązowym. Reklama Bibliografia: Franciszek Czekierda, Zapomniane słowa z PRL-u i nie tylko, BoSZ 2019.

informacje o produkcie Wartości odżywcze Wartość odżywcza w 100 ml przygotowanego napoju: wartość energetyczna: 147 kJ/ 35 kcal, tłuszcz: 0g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0g, węglowodany: 8,2g, w tym cukryL 8,1g, białko: 0g, sól: 0,1g. opis produktu Charakterystyka Kupując karton zyskujesz 10% zniżki. Składniki Cukier, regulatory kwasowości: kwas cytrynowy, węglan sodu, aromaty, barwnik:antocyjany, ekstrakt krokosza barwierskiego. Nazwa handlowa Oranżada mussssująca w proszku 18 g Hellena Tagi

Mleko sprzedawano w butelkach ze srebrnym lub złotym kapslem, który z czasem zamieniono na folię (pozłotko). Często mleczarz przynosił mieszkańcom butelki pod same drzwi. Ten wątek pojawia się np. w filmach Stanisława Barei. Kliknij w obrazek, aby zobaczyć zdjęcia. Narodowe Archiwum Cyfrowe/domena publicznaKrem sułtański, guma balonowa Donald, lody Bambino, wyroby czekoladopodobne albo oranżada w proszku, z woreczka lub w szklanej butelce z korkiem - takie smaki rządziły w czasach PRL-u. Sklepowe półki były zapełniane sporadycznie, a w latach 70. i 80. XX wieku żywność reglamentowano na kartki. Jakie smaki pamiętamy z dzieciństwa i młodości?Kuchnia lat 70. i 80. XX wieku - półmięsne dania i jaśniepańskie grzankiKsiążki kucharskie pisane w latach 70. i 80. XX wieku korzystały z produktów, które były wówczas łatwo dostępne. Sklepowe półki świeciły często pustkami, więc w kuchni trzeba się było wykazać zaradnością i i sprytem. Na przykład „Kuchnia oszczędnej gospodyni” Barbary Bytnerowiczowej, wydana w 1987 roku przez Watrę, zawiera rozdział „Potrawy półmięsne”. Przedstawiono w nim pierogi z pasztetówką, zapiekankę z makaronu z konserwą mięsną i groszkiem czy naleśniki z oszczędnym nadzieniem mięsa było związane z trudnym dostępem do produktu i potrzebą sprytnego gotowania dla całej rodziny. Natomiast książka „Obiady u Kowalskich” Jadwigi Kłossowskiej z 1984 r. podaje przepis na grzanki „jaśniepańskie”, których wykwintność polegała na połączeniu szynki lub baleronu z łagodnym serem, ostrym sosem chrzanowym, z bułkami posmarowanymi masłem, po wierzchu posypanej posiekaną zieloną pietruszką. Prosty przepis na bezglutenowe placki kukurydziane. Pomysł na pyszne śniadanie Przysmaki PRL-u – sentyment do czasów dzieciństwa i młodościDziś wiele osób z sentymentem wspomina kuchnię i przysmaki z lat 70. i 80. Powód jest prosty - to były to czasy ich dzieciństwa lub młodości. - Dziś bym pewnie tego nie zjadła, ale dla dzieci w latach 80. to były prawdziwe rarytasy: guma balonowa Donald z historyjką, słodzone mleko z tubki, oranżada w proszku, draże kakaowe, mleko w proszku, które zlizywało się po prostu z ręki... No i latem woda sodowa z saturatora, obowiązkowo z sokiem malinowym, albo krem sułtański w kawiarni - opowiada Ania, która dziś przykłada dużą wagę do zdrowej żywności. - Tylko te wyroby czekoladopodobne to była jakaś zgroza, gumowe, nie dało się tego zjeść. Ale już taka czekolada z orzechami z Pewexu. Do tej pory pamiętam zapach tego sklepu - dodaje. Grzegorz, który również był dzieckiem w latach 80., najbardziej pamięta szynkę konserwową, którą kupowało się na święta, zapach kawy, za którą stało się kilka godzin w kolejce, czekoladowe lentilky z Czechosłowacji i konserwy turystyczne, które zabierało się latem pod namiot. - Do tej pory czasem wracam do tego smaku. Rodzina patrzy na mnie z obrzydzeniem, a ja się zajadam. Smak konserwy turystycznej kojarzy mi się z beztroską młodością - tłumaczy. - Z bardzo wczesnego dzieciństwa pamiętam też smak mleka z butelki, które mleczarz rano stawiał nam pod w naszej galerii, jakie rarytasy można było zjeść w czasach ciekawych wspomnień znajdziecie też na profilu facebookowym PewexSkąd bierze się takie nostalgiczne podejście? - Gdy mieliśmy 10 czy 20 lat, świat był lepszy, niż gdy mamy 60. To są miłe wspomnienia z młodości, związane z tym, że jedliśmy pasztetową z chlebem. Wtedy smakowała wspaniale. Szczególnie, gdy cały dzień biegało się za piłką - mówi Juliusz Woźny, rzecznik prasowy Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu, miłośnik kuchni. - Czasem robię sobie wycieczki w przeszłość i kupuję produkty, które najpewniej mają smak z tamtych czasów. Szczerze powiem, że jest to oparte tylko na sentymentach. Jeżeli dziś biorę do ust rzeczy, które wtedy się jadało, to konfrontuję to ze wspomnieniami. I zazwyczaj wypada to dość rozkoszy Nigelli Lawson. Mamy przepisy kulinarnej bogini!Polka zdobyła Kulinarnego Oscara! Jej e-book to międzynarodowy hit. Zobacz przepisyWyroby czekoladopodobne, kotlety z mortadeli i paprykarzKotlety z mortadeli, paprykarz szczeciński czy kawa instant wielu osobom kojarzą się dziś z dzieciństwem czy młodością. Podobnie jak wyroby czekoladopodobne, jedno z pierwszych wspomnień związanych ze słodyczami z tamtych lat. Zamiast tłuszczu kakaowego dodawano do nich olej rzepakowy, a także obniżano zawartość kakao, które było wtedy reglamentowane. Tego typu przykładów jest oczywiście więcej. Próbowaliście kiedyś gruszek pięknej Heleny w karmelu? Mamy przepisy na zdrowe deseryKrem sułtański - przepis jak z filmuMiłośnicy polskiego kina (i nie tylko) pamiętają np. krem sułtański z filmu Janusza Kondratiuka „Dziewczyny do wzięcia”. Deser podawany był w wysokich szklankach i składał się z ubitej śmietanki kremówki, z dodatkiem kakao, rodzynek, biszkoptów i ciasteczek bezowych. Delikatna nuta rumu dodawała mu atrakcyjności. - Trzeba przyznać, że tamte produkty miały kiepski smak. Wynikało to głównie ze słabego zaopatrzenia sklepów – mówi Juliusz Woźny z Centrum Historii Zajezdnia. - Wrzucano do tych produktów cokolwiek. Tworzono wielokolorowe galaretki czy wyroby czekoladopodobne, które dziś, w takiej samej formie, są właściwie nieosiągalne. Trzeba dodać, że w tamtych czasach byliśmy szczęśliwi, że coś w ogóle udało nam się dostać w sklepie po wystaniu wielu godzin w które ułatwią Ci pracę w kuchniMateriały promocyjne partnera Sprawdźcie też inne tematy ze Strony Kuchni:Kurczak w cieście francuskim. Prosty przepis na obiadKartki, zakazane zajączki i kulinarna cenzura. Wielkanoc w czasach PRL-uJak wybrać zdrowy żurek na Wielkanoc? Katarzyna Bosacka sprawdza składy Najstarsze zakłady i fabryki w Polsce. Żywiły pokolenia Polaków. Zobacz zdjęcia

Felcia jest małą dziewczynką żyjącą w przeszłości, choć nie tak dalekiej, bo w latach 70. Jest sympatyczna, wesoła, wie co, lubi a czego nie. Czas płynie jej na zabawie z przyjaciółmi, chodzeniu do szkoły, spędzaniu czasu z rodziną. W książce znajdziemy kilkanaście rozdziałów, a każdy to inna przygoda tytułowej Felci.

Charakterystyczny neon "Supersam" ze sklepu w Brzeźnie, który wkrótce ma zostać wyburzony, zyska nowe życie. Przestrzenny i podświetlany napis będzie poddany renowacji i zawiśnie jako dekoracja na ul. Elektryków. Nie trafi na śmietnik dzięki lekturze artykułu na Pan Adam Naus prowadzi w Sopocie Loppis Pchli Magazyn, skandynawski sklep vintage. Pod koniec czerwca na przeczytał artykuł, w którym informowaliśmy, że wkrótce rozpocznie się przeprowadzka kultowego sklepu "Supersam" przy ul. Gałczyńskiego w Brzeźnie. Jego uwagę zwrócił charakterystyczny niebieski neon z nazwą sklepu. - Uznałem, że jeśli go nie uratujemy, gdy rozpocznie się wyburzanie budynku napis trafi na jeden ze złomowców - mówi nam pan Adam. - Udało się. Wkrótce neon zyska drugie życie. Osiem niebieskich liter o wysokości 120 cm i szerokości 130 cm każda, ma trafić na ul. Elektryków. Wcześniej napis zostanie poddany renowacji. Na razie jeszcze nie wiadomo, w którym dokładnie miejscu ani kiedy zawiśnie 11-metrowy napis. Dla wielu mieszkańców Brzeźna i fanów ulicznego designu najważniejsze jest, że udało się go ocalić przed Kupiec - już bez swojego charakterystycznego szyldu - został zamknięty w poniedziałek, 18 lipca. Część asortymentu i pracowników przeniosła się na czas budowy nowego budynku przy Gałczyńskiego do pawilonu po dawnym sklepie chemicznym po drugiej stronie ulicy. W 2012 r. drugie życie - również za sprawą artystów - zyskał napis "Sopot" wiszący od lat na peronie dworca kolejowego w kurorcie. Napis od zapomnienia uchronił trójmiejski artysta Jarek Czarnecki. Obecnie kolejowy szyld znajduje się w budynku Nowa Zatoka.

Kup teraz na Allegro.pl za 24,19 zł - Oranżada w proszku musująca o smaku coli 17 g (40 (12783101806). Allegro.pl - Radość zakupów i bezpieczeństwo dzięki Allegro Protect!

Kultowe słodycze PRL dla dzieci i dla wszystkich, były najczęściej z taniego cukru, zawinięte w tandetne opakowania, ale ich smak wspominamy z rozrzewnieniem. Najlepsze słodkości PRL jak blok czekoladowy, słodkie napoje Ptyś czy oranżada, cukierki owocowe lub Irysy, czy też ciepłe lody smakowały wyśmienicie. Poznaj TOP 10 słodkości PRL i dowiedz się jakie rodzaje słodyczy można było wówczas kupić w osiedlowym sklepiku. Opisujemy jakie marki z czasów PRL zniknęły, a które nadal cieszą niepowtarzalnym smakiem. Jeśli szukasz konkretne przepisy na słodycze z dzieciństwa - sprawdź na TOP 10 słodkości PRL - jakie słodycze się wtedy jadło Najsmaczniejsze słodycze w PRL W czasach PRL ludzie uwielbiali słodkości tak samo, jak dziś. Kiedyś prawie na każdej ulicy była cukiernia z tradycyjnymi ciastkami po 2 zł. Można w nich było zamówić lub kupić ciasta i torty na imprezę, choć najczęściej ciasta gospodynie domowe piekły same. Dziś cukiernie zanikają i tylko gdzieniegdzie można kupić tradycyjne, polskie ciastka jak kiedyś w PRL-u. Kiedyś wybór ciastek i słodyczy nie był tak duży, jak teraz. Nie były tak ładne i kolorowe jak teraz, pakowano je w tandetny papier, jednak na pewno były zdrowsze i nie zawierały tyle sztucznych dodatków co teraz. Z dostępem do słodyczy było różnie. Przeważnie zwykli zjadacze chleba i dzieci z przeciętnych rodzin musiały zadowalać się tanimi słodyczami z cukru, czy wyrobami czekoladopodobnymi, dostępnymi w sklepikach osiedlowych. Prawdziwa czekolada była za droga i niedostępna. W latach 80. na kartki było prawie wszystko, także słodycze. W lepszej sytuacji byli niepalący i niepijący, gdyż mogli zamienić kartki na papierosy i alkohol, na słodycze. Niektóre marki z czasów PRL nadal istnieją, zaś niektóre dawno odeszły w niepamięć. Generalnie w PRL panowała zasada tworzenia zachodnich alternatyw, które były dużo tańsze i nie dokładnie takie same, ale można było się cieszyć, że mamy swoje. Nie było czekolady, to były wyroby czekoladopodobne. Lody dostępne były tylko latem, sklepiki oferowały ciepłe lody. Nie było coca coli, więc stworzono polokoktę o podobnym smaku. TOP 10 słodkości PRL: cukierki Irysy,wafelki Andruty,guma do żucia Donald i Turbo,ciepłe lody,lody Bambino,blok czekoladowy,kolorowe galaretki Cytruski obsypane cukrem,cukierki Krówki,ptasie mleczko,oranżada w proszku. Co ciekawe, najlepsze kultowe słodycze PRL są nadal produkowane, szczególnie że entuzjaści dawnych smaków starają się wskrzesić dawne słodycze. Najsmaczniejsze słodkości PRL - różne rodzaje słodyczy, jakie się wtedy smakowało Słodycze dla dzieci Słodkości lubią wszyscy, jednak tylko dzieci mogą sobie na nie bezkarnie pozwolić. W czasach PRL rodziców nie stać było na zbyt wiele słodkości, nie było też egzotycznych owoców, ale w sklepikach osiedlowych zawsze dostępne były tanie słodkości. Najbardziej typowymi słodyczami dla dzieci są lizaki. W czasach PRL popularne były lizaki z kwiatkiem. Białe cukrowe lizaki w kształcie krążka były udekorowane kwiatkiem lub wzorem przekrojonej cytryny. Dzieci uwielbiają cukierki i dla nich dziadkowie i babcie zawsze mieli kieszenie pełne landrynek. Najsmaczniejsze były cukierki owocowe, w papierkach z owocami. Smakiem urzekały kolorowe galaretki w kształcie pół krążków obsypane cukrem. Na każdej imprezie na wolnym powietrzu lub obok atrakcji odwiedzanych przez rodziny z dziećmi, jak zoo czy wesołe miasteczka, zawsze można było kupić watę cukrową na patyku. Dla dzieci atrakcją było także przyglądanie się, jak watę cukrową się robi. Wata cukrowa nadal istnieje i nadal cieszy dzieci na różnych imprezach. Obecnie jednak robi się watę w różnych kolorach, zaś kiedyś była tylko biała. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także ten artykuł o 10 potrawach, jakie przygotowywano na imprezy w PRL. Kultowe słodycze PRL, które przetrwały do dziś Marki z czasów PRL, które nadal istnieją: Delicje Szampańskie, Prince Polo, Ptasie mleczko, cukierki Krówki cukierki Irysy, lody Bambino. Kultowe Ptasie Mleczko istnieje do dziś i cieszy niepowtarzalnym smakiem. Ptasie mleczko powstało w największej fabryce słodyczy powstałej jeszcze w XIX wieku. W PRL fabryka ta została znacjonalizowana i przemianowana na 22 lipca. W czasach PRL łatwo dostępne były wafle, z których wiele prywatnych zakładzików robiło słodycze. Najpopularniejsze były Prince Polo z wafli przekładanych masą orzechową i oblanych masą czekoladową. W latach 60. rząd PRL kupił maszyny do produkcji lodów i wtedy ruszyła produkcja słynnych lodów Bambino. Produkowały je spółdzielnie mleczarskie. Lody Bambino na patyku oblane były z wierzchu czekoladą, która przyjemnie chrupała przy jedzeniu. Lody dostępne były wszędzie. Do dziś niektórzy pamiętają lodziarzy z pudłami lodów, którzy chodząc po plaży, krzyczeli: „Lody, lody, Bambino lody”. Lody Bambino są produkowane do dziś. Lody w PRL były dostępne tylko latem, dlatego ktoś wymyślił “ciepłe lody”, czyli deser wyglądający podobnie jak lody. Waflowy kubeczek jak od lodów wypełniono pianką i polewano masą czekoladową. Co ciekawe, ciepłe lody są produkowane do dziś. Blok czekoladowy z herbatnikami, największy słodki przysmak z PRL Słynny blok czekoladowy można było kupić w każdym sklepie. Jednak większość pań robiła go samodzielnie w domu. Dziś również można z łatwością zrobić własny blok czekoladowy. Blok robimy z masła, cukru, mleka w proszku, kakao oraz bakalii i pokruszonych ciasteczek. Cukierki PRL W PRL w sklepach można było kupić różne rodzaje słodyczy i wybór był naprawdę duży. Najlepsze były cukierki, które każdy nosił w kieszeni, zaś w każdym domu stały na stole w kryształowej misie, dla gości. Wtedy jeszcze ludzie nie zdawali sobie sprawy, że są tuczące i niezdrowe. W PRL-owskiej Polsce mało było ludzi otyłych. Krówki robi się z cukru, mleka i masła. Gdy masa dojrzeje, kroi się ją i zawija w papierki. Produkcję krówki rozpoczął w latach 20. Feliks Pomorski, który nie poddał się nawet w czasie wojny i po nacjonalizacji. Dalej prowadził produkcję krówek, zaś firma istnieje do dziś. Również do dziś produkowane są kultowe cukierki Irysy. Słodkie napoje Nie tylko dzieci, lecz także dorośli lubią słodkie napoje. W czasach PRL wybór był niestety bardzo ubogi i sprowadzał się w zasadzie do oranżady i wody z sokiem. W każdym sklepie dostępna była orzeźwiająca i słodka oranżada w charakterystycznych butelkach z zaciskowym kapslem na drucie. Był to absolutny hit uwielbiany przez wszystkich. Rodzice nie byli w stanie kupować tyle oranżady, ile dzieci chciały, dlatego pojawił się tańszy odpowiednik - oranżada w proszku. Wystarczyło ją zalać wodą, aby uzyskać słodki napój. Dzieci nie czekały na wodę. Po prostu wysypywały torebke do wnętrza dłoni i wylizywały słodki proszek. Warto pamiętać, że w PRL już wtedy stosowano zasadę „zero waste”. Napoje sprzedawane były w wielorazowych butelkach szklanych. Przy zakupie płaciło się kaucję za butelki, które można było oddać do sklepu i odzyskać kaucję. Sposobem, aby nie płacić kaucji, było wypicie napoju pod sklepem i oddanie od razu butelki. Pomysłem PRL była także oranżada w plastikowej torebce ze słomką do picia. W czasach PRL typowym widokiem wiosną i latem były saturatory. Dziś to urządzenie odeszło do lamusa i mało kto pamięta, do czego służyło. Saturator był to wózek z wodą sodową z sokiem lub bez. Czysta kosztowała 50 groszy, zaś woda z sokiem 1 zł. Nie było wtedy kubeczków jednorazowych. Pan obsługujący saturator odwracał szklankę do góry dnem, przystawiał do miejsca z małą fontanną i naciskał. W ten sposób szklanki były myte po każdym użyciu. Nie było to zbyt higieniczne, ale i tak w upały przed separatorami ustawiały się kolejki. Później saturatory zostały zastąpione automatami na „wrzuć monetę”, ze szklanką na łańcuszku. Coca-cola była napojem znanym tylko z TV jako produkt „zgniłego zachodu”. Aby udowodnić, że my też możemy stworzyć taki napój, wyrpodukowano erzatz o nazwie Polo Cocta, który smakował dość podobnie. Nie był jednak zbyt popularny i szybko zniknął. Co ciekawe, było kilka prób przywrócenia tej marki. W latach 80. ogromną popularność zdobył kultowy napój Ptyś, produkowany przez firmę Tarczyn. Kultowe, słodkie Ptysie pito na co dzień i na imprezach. Dostępne były w każdym sklepie. Niestety Ptysie zniknęły na początku lat 90. Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny? Dla 91,6% czytelników artykuł okazał się być pomocny

- U syna w szkole są bułki i zdrowie przekąski, ale znajdziemy też drożdżówki, gumy do życia, oranżady w proszku czy gotowy popcorn. Moim zdaniem kolorowych soków i słodyczy w ogóle nie powinno być. W domu naprawdę staramy się zdrowo jeść, nie chcę, żeby moja nauka szła „na zmarnowanie" - żali się pani Ola, mama 7-latka.

Swoją nazwę zawdzięczała temu, że była podawana w szklanych „musztardówkach”, które sprzedawca jedynie opłukiwał po każdym kliencie. Epidemii jednak nie było, chociaż wiele osób z obrzydzeniem patrzyło na kolejki chętnych do saturatorów; zwłaszcza w upalne dni. Czysta woda sodowa kosztowała na początku 30 gr, potem 50 gr. Za wodę z sokiem płaciło się złotówkę, po podwyżce: o 50 gr więcej. Woda z sieci Pierwsze saturatory w Polsce były sprowadzone zza wschodniej granicy. Były pomalowane najczęściej na niebiesko. Sprzedawcy pobierali wodę z miejskiej sieci wodociągowej - była to zwykła ‚kranówka”. Urządzenie musiało zatem być postawione w pobliżu kranu. Czasami sprzedawca podłączał wąż do hydrantu. Na noc saturator zabierano w bezpieczne miejsce lub przywiązywano łańcuchem do drzewa lub ogrodzenia. Na wyposażeniu był również kolorowy parasol. Sprzedawcą był albo właściciel urządzenia, albo jego dzierżawca. Saturator był bardzo prosty w użyciu. Na dole znajdowała się butla z dwutlenkiem węgla. To on, dodany do wody, robił „bąbelki”, czyli wodę sodową. W Lublinie wodę sodową można było kupić na pl. Litewskim, przy wejściu do Ogrodu Saskiego, na rogu Chopina i Krakowskiego Przedmieścia, na pl. Czechowicza, przy bazarze na Podzamczu, przed wejściem do Bramy Krakowskiej oraz na ul. 1 Maja i przy Bramie Krakowskiej. Lublinianie z nostalgią wspominają wodę sodową z saturatora. - Rodzice zabraniali mi ją kupować - mówi Anna Jankowska z Lublina. - Mówili, że można od tego zachorować, ale kto wtedy słuchał rodziców, jak się chciało pić? Sanepid na bieżąco kontrolował sprzedających wodę z saturatorów. Nigdy nie doszło do jakiejkolwiek epidemii, chociaż warunki sprzedaży były zatrważające. Ludzie byli wówczas chyba bardziej zahartowani, poza tym woda z saturatorów nie była sprzedawana masowo. Urządzenia te produkowała poznańska fabryka Pofamia. Trudno powiedzieć, ile saturatorów było w kraju. Firma już nie istnieje. Splajtowała. Oranżada to jest to W sklepach w PRL-u z kolei królowały gazowane napoje w szklanych butelkach. Nikt wówczas nie słyszał o plastikowych. Najpopularniejsza była oranżada i mandarynka. Później pojawiła się też cytroneta. Napoje były zazwyczaj ciepłe, bo lodówek w sklepach nie było (podobnie jak w podrzędnych barach czy restauracjach). Lady chłodnicze były zarezerwowane głównie dla przystawek. Popularne w lokalach były natomiast tzw. napoje firmowe - była to niegazowana woda z dodatkiem soku owocowego, o smaku najczęściej pomarańczowym. Te napoje były sprzedawane w specjalnych urządzeniach z charakterystycznym przezroczystym kloszem i - co ważne - były w nich schładzane. Napój imperialistów Coca-colę okrzyknięto w czasach PRL-u napojem imperialistów (w latach 60. można się było dowiedzieć, że jest to „stonka ziemniaczana w płynie”) i przez wiele lat nie była powszechnie dostępnym napojem. Jej namiastką była rodzima polo cockta, club cola czy quick cola. Z czasem jednak w Polsce powstały rozlewnie pepsi-coli, chociaż jeszcze na początku lat 90. po pepsi sprzedawaną z żuka (ciepłą zresztą) na giełdzie samochodowej przy ul. Zemborzyckiej ustawiała się długa kolejka. Oryginalna cola czy pepsi była jednak powszechnie serwowana w lepszych lokalach i kosztowała zazwyczaj kilkakrotnie więcej niż „zwykły” napój. W Polsce do koncentratu pepsi, na którą kupiliśmy licencję, dolewano jedynie syrop cukrowy o odpowiednim stężeniu. Co ciekawe, autorką znanego hasła reklamowego: „Coca-cola. To jest to” jest Agnieszka Osiecka. W sklepach można było czasami trafić na prawdziwy rarytas - były to soki owocowe w litrowych butelkach, które większość osób rozrabiała w domu z wodą. Wśród napojów owocowych najpopularniejszy był „Ptyś” i „Kaskada”. Później pojawiły się słynne soki Dodoni w puszkach. Woda na naboje Dużą popularnością cieszyły się również syfony z wodą sodową. Początkowo były sprzedawane w jednorazowych, charakterystycznych butlach, które po opróżnieniu wymieniało się na pełne. Były dostępne nawet w typowych, peerelowskich warzywniakach. Wcześniej napełniano je w specjalnych punktach. Potem w sklepach pojawiły się aluminiowe automaty do wody sodowej (autosyfony), do których trzeba było dokupywać specjalne naboje z CO2, aby samodzielnie robić wodę gazowaną. Pierwsze autosyfony pochodziły z importu, z NRD. Problemem były przed długi czas naboje, które po kupnie często okazywały się puste lub napełnione jedynie częściowo. W latach 70. i na początku 80. wiele prywatnych zakładów produkujących napoje sprzedawało plastikowe woreczki z wodą zabarwioną na żółty lub czerwony kolor, która w smaku przypominała napój pomarańczowy lub cytrynowy. W komplecie była rurka, przez którą można było skosztować tego „specjału”. Pomysł sprzedaży napojów w woreczkach wynikał z faktu, że w kraju po prostu brakowało butelek. Swoich zwolenników miał również „Frument” - produkowany do dzisiaj niegazowany napój o orzeźwiającym, miętowo-jabłkowym smaku. „Złota rosa” - tak z kolei nazwał się gazowany napój o wyjątkowo słodkim smaku. Podobnie jak „Herbavit”. Były również napoje kawowe (mało popularne, w butelkach jak po oranżadzie). Wiele starszych osób z nostalgią wspomina również tak lubiane przez wszystkich oranżady w proszku. Według przepisu należało je wymieszać z wodą. Najlepiej jednak smakowały, kiedy zlizywano się proszek prosto z dłoni lub torebki. Zdarzało się, że właściciel takiej oranżady otwierał torebkę, do której po chwili koledzy wsadzali zaślinione palce. W domu, zwłaszcza podczas niedzielnego obiadu, na stole pojawiał się poczciwy kompot, który i dzisiaj jest w ofercie niektórych barów czy restauracji. I na brak klientów nie narzeka. Picie w kryzysie W czasach kryzysu zdarzało się, że w sklepie nie było nic do picia poza słonawą w smaku wodą stołową. Zdesperowani i spragnieni klienci sięgali wówczas po mlekopodobny wyrób o nazwie „Serwowit”. Był rozlewany w szklane butelki jak do kefiru i miał dość specyficzny smak. Ważne, że gasił pragnienie. Mimo wszystko tylko nieliczni decydowali się na ten napój. Złośliwi twierdzili, że jest to szampan robiony z serwatki. Niedostatki napojów chłodzących były zmorą wielu ekip rządzących w PRL-u. Media często nie zostawiały suchej nitki na uspołecznionym handlu, który zwłaszcza w okresie żniw i upałów nie radził sobie z zaopatrzeniem, tłumacząc to albo brakiem butelek, albo kapsli, lub jednym i drugim. Przed sezonem letnim w całym kraju odbywały się liczne narady, padały deklaracje o dobrym zaopatrzeniu handlu w napoje, a wystarczyło kilkanaście upalnych dni, żeby cały plan spalił na panewce. Trzeba pamiętać, że podstawowe surowce do produkcji napojów, czyli kwasek cytrynowy, cukier, a zwłaszcza CO2 były dzielone według centralnego rozdzielnika. Nic dziwnego, że niektóre gazety w latach 80. - już wiosną - zachęcały czytelników tytułami: „Pij oranżadę, bo latem może nie będzie”. O tym, jak funkcjonowała ówczesna polska gospodarka, świadczy chociażby afera, którą w 1957 r. opisał „Kurier Lubelski”. Dziennikarze w jednym z wydań gazety skrytykowali państwową wytwórnię napojów za opieszałość w produkcji. Ta tłumaczyła, że ma ograniczoną produkcję, gdyż brakuje kapsli. Następnego dnia do redakcji zgłosił się magazynier Lubelskich Zakładów Metalowych, który przyniósł pokaźną paczkę kapsli. Okazało się, że owe kapsle zalegają w ich magazynach, a firma szuka na nie nabywców...Plusem było to, że prawie wszystkie butelki były zwrotne: po mleko szło się z wymytą butlą po poprzednim na wymianę, a dzieci po rodzinnej imprezie mogły sprzedać butelki po alkoholu i oranżadzie i miały na słodycze... To piąta część książki Krzysztofa Załuskiego „Kulinarny Lublin” (projekt zrealizowany w ramach stypendium Prezydenta Miasta Lublin). Kolejny odcinek już za tydzień U8VH.